Funkcje zegarka i jego budowa – o dodatkowym wyposażeniu i pojęciach związanych z zegarkami

Alarm – budzik

Urządzenia zegarowe wyposażone w dodatkowy mechanizm wydający sygnał w dowolnym, uprzednio nastawionym czasie. Jako, że sygnał ten służył zwykle do budzenia zegar z takim mechanizmem przyjął nazwę budzika. Tego rodzaju funkcje zegarka, w czasomierzach mechanicznych pojawia się coraz rzadziej.
Co ciekawe, mało znana, staropolska nazwa budzika zegar z ekscytarzem.

Antymagnetyczny (funkcje zegarka)

Zegarek zabezpieczony przed wpływem magnetyzmu. Historycznie przyjętym sposobem określenia zegarka „antimagnetic”, jest użycie metalu niemagnetycznego do wykonania sprężyny włosowej zegarka.
Odporność na pola magnetyczne – dzięki nowoczesnym materiałom, w tym w szczególności popularyzacji krzemu może zupełnie zniknąć jako funkcje zegarka.

Automatyczny zawór helowy (funkcje zegarka)

Działający automatycznie zawór, pozwalający na wydostanie się z wnętrza zegarka cząsteczek helu podczas procesu dekompresji. Stosowany przy nurkowaniu w tzw. dzwonie ciśnieniowym. Jest to bardzo rzadko potrzebna funkcja zegarka

Barometr

Służy do pomiaru ciśnienia atmosferycznego. Funkcja barometru w zegarku została zastosowana wraz z funkcją tendencji pogodowych, która została zobrazowana na poniższym obrazku. Jeśli wskazówka jest przechylona w lewą stronę od godziny 12 to ciśnienie będzie spadać, jeśli w prawą oznaczać to będzie wzrost ciśnienia. Wskazówka wskazująca godzinę 12, oznacza stałe ciśnienie przez następne kilka godzin.
Tego rodzaju funkcje zegarka nie mają nic wspólnego z pomiarem czasu.

Certyfikat chronometru COSC

Certyfikat dokładności działania zegarka nadawany czasomierzom o podwyższonej dokładności chodu. Precyzyjne wymogi sprawdzane są dla każdego egzemplarza. Certyfikaty są wydawane przez uprawnione laboratoria badawcze.  Certyfikaty COSC wydaje powołany w 1973 roku Instytut Testów Chronometrycznych w La Chaux-de-Fonds w Szwajcarii.

Cyrkonie na tarczy zegarka

Kamienie dekoracyjne, w tym przypadku cyrkonie umieszczone na tarczy zegarka.

Czas światowy

Pojęcie to odnosi się stref czasowych obowiązujących na kuli ziemskiej. W obecnej chwili obowiązują 24 strefy czasowe. Powstanie stref czasowych zaproponowano pod koniec XIX wieku. Strefy czasowe w teorii opierają się na południkach, a ich szerokość wynosi około 15 stopni. W praktyce taki sposób obowiązuje tylko na oceanach i morzach, natomiast na stałym lądzie czasy te podzielone są względem terytoriów małych państw, tak aby w danym kraju obowiązywał jeden czas. Na terenie niektórych dużych państw wprowadzono różne strefy czasowe np. w Rosji i USA. Obecnie na świecie obowiązują 24 strefy czasowe.

Wskazanie czasu światowego w zegarku odnosi się do modeli, w których stworzono możliwość przestawiania i ustalania czasu dla różnych stref czasowych. Ukazanie tej komplikacji może przyjmować różne formy. W przypadku zegarków mechanicznych najbardziej popularnym jest rozwiązanie dodatkowego obracanego okręgu. Na jego powierzchnię naniesione zostają nazwy 24 głównych miast odpowiadających konkretnym strefom czasowym. Odczyt czasu dla innej strefy jest możliwy po zsynchronizowaniu wskazówek zegarka z miastem  nadrukowanym na pierścieniu. Dysk ten najczęściej obraca się przeskakując o jedną godzinę.

Pospolite jest również rozwiązanie dodatkowej wskazówki, która działa w podobny sposób jak wspomniana wyżej obręcz.

Datownik (funkcje zegarka)

Wskazanie dnia miesiąca na tarczy zegarka. Wskazanie dnia miesiąca może być realizowane następująco:

– cyfrowo – poprzez zmianę liczby w okienku tarczy

– analogowo – za pomocą wskazówki (tzw. pointer date).

– panoramicznie – wskazanie jest zrealizowane za pomocą dwóch dysków  cyfrowych, dzięki czemu pole wskazań jest większe (wskazanie czytelniejsze).

Dekiel

Element koperty zegarka umożliwiający montaż mechanizmu w jej wnętrzu i wgląd do niego bez potrzeby jego wyjmowania go z koperty. Dekiel może być transparentny (z elementem ze szkła) umożliwiając właścicielowi wgląd we wnętrze zegarka, może także zawierać opis parametrów czasomierza. Może być mocowany na wcisk, lub za pomocą wkrętów. Znane są rozwiązania konstrukcyjne, w których dekiel jest jednolitą częścią koperty (koperty typu „monoblock”).

Dokładność wskazań zegarów (funkcje zegarka)

Dokładność określana wartością uchybienia chodu w sekundach na dobę lub stabilnością pracy (stabilnością częstotliwości) regulatora chodu. Im mniejsze uchybienie, tym dokładniejszy jest zegar. Średnia wartość uchybienia chodu zegara wysokiej klasy z regulatorem balansowym wynosi ponad 2 sekundy/dzień. Precyzyjny zegar wahadłowy wykazuje uchybienie 0,5 s/d. Zegar kwarcowy bez termostatu – 0,1 s/d, Zegar kwarcowy stabilizowany termicznie – 0,001 s/d. Stabilność pracy zespołu 9 zegarów atomowych centrali czasu jednego z instytutów (PTB) służby czasu RFN wynosi 0,000 000 01 s/d co stanowi 1 sekundę na 300 lat*. Powyższe dane zostały opublikowane przed 1990 rokiem.
Dokładność chodu to podstawowa własność określająca funkcje zegarka

Diamenty na obwodzie koperty

Kamienie dekoracyjne – w tym przypadku diamenty osadzone w pierścieniu koperty zegarka.

Diamenty na tarczy

Kamienie dekoracyjne – w tym przypadku diamenty umieszczone na tarczy zegarka.

EOL (End of Life) (funkcje zegarka)

Funkcja zegarka elektronicznego, informująca o niskim napięciu baterii. Objawia się poprzez rzadsze przemieszczanie wskazówki sekundowej (np. raz na cztery sekundy, o cztery sekundy).

Giloszowanie

Rodzaj ręcznego, ale z użyciem maszyny zdobienia wszelkich powierzchni metalowych niekoniecznie związanych z zegarkami. Najczęściej spotykanymi elementami dekorowanymi poprzez giloszowanie są tarcze zegarkowe.
Giloszowana matryca może posłużyć do wykonania partii tarcz zegarkowych. Giloszowanie tarczy zegarka jest jedną z najpiękniejszych dekoracji, ale nie zalicza się do grupy: funkcje zegarka

Głebokościomierz

Przyrząd wskazujący głębokość zanurzenia w wodzie. W przypadku zegarka widocznego poniżej na obrazku, głębokość wskazywana jest przez wodę, która w momencie zanurzania, pod wpływem ciśnienia dostaje się do otworu widocznego na godzinie 12 zegarka i wypełnia jasno-szarą przestrzeń pomiędzy lunetą zegarka, a tarczą.
Tego rodzaju funkcje zegarka nie mają nic wspólnego z pomiarem czasu.

Incabloc

Nazwa sposobu konstrukcji ułożyskowania sprężystego balansu produkowanego przez szwajcarską firmę Portescap.

Kompas

Przyrząd nawigacyjny służący do wyznaczania kierunku biegunów magnetycznych. Symbioza kompasu i mechanizmu zegarka jest o tyle trudna, że kompas wytwarza pole magnetyczne mogące zakłócić pracę czasomierza.
Tego rodzaju funkcje zegarka nie mają nic wspólnego z pomiarem czasu.

Kryształy Swarovskiego

Kamienie dekoracyjne syntetyczne o uznanej, wysokiej jakości wytwarzane przez firmę Swarovski.

Linie paryskie

Stosowane do określania rozmiaru (średnicy) mechanizmu zegarka mechanicznego, 1 linia paryska = 2,256 mm.

Luneta

Pierścień okalający szkło zegarka, mocowany do koperty. Może być obrotowy, zawierający rozmaite skale, pozwalające np. odczyt drugiej strefy czasowej, pomiar krótkich odcinków czasowych. Na lunecie może być także naniesiona skala tachometru.

Manufaktura

Biorąc tylko pod uwagę etymologię słowa, manufaktura oznacza ręczne wykonanie. W dzisiejszym zegarmistrzostwie przyjmuje się, że status manufaktury posiada firma, która jest właścicielem i samodzielnie wykonała choćby jeden ze swoich mechanizmów.

Matowienie

Proces polegający na usuwaniu połysku z powierzchni metalu (proces przeciwny do polerowania); w wyniku matowania na powierzchni metalu powstają mikroskopijne zagłębienia, które zapobiegają równomiernemu odbiciu promieni świetlnych ? matowa powierzchnia rozprasza światło, co daje piękne efekty dekoracyjne; matowieniu poddaje się najczęściej przedmioty z metali szlachetnych i nieżelaznych. Matowienie koperty zegarka jest jedną z dekoracji, ale nie zalicza się do grupy: funkcje zegarka

Miesiąc księżycowy (funkcje zegarka)

Czas upływający pomiędzy jednym nowiem a następnym. Wynosi on 29 dni 12 godzin i 44 minuty.

Mostek

Element szkieletu zegarka z otworami łożyskowymi, wspierający się na płycie w dwóch miejscach; stosuję się go do łożyskowania bębnów, kół minutowych, pośrednich i sekundowych; jest przykręcony do płyty co najmniej dwoma wkrętami i zabezpieczony od przesunięć kółkami ustalającymi.

Naciąg

Zespół mechanizmu zegarka służący do pobierania i gromadzenia zewnętrznej energii potrzebnej do napędu mechanizmu zegarowego; w zależności od zastosowanej metody są stosowane różne naciągi i ich urządzenia konstrukcyjne.

Naciąg automatyczny (funkcje zegarka)

Zespół mechanizmu zegarka umożliwiający wykorzystanie energii z przypadkowych ruchów ręki, na której zegarek jest noszony; zegarek z naciągiem automatycznym jest zaopatrzony w półkolisty wahnik, ułożyskowany zwykle w środku mechanizmu; zegarek z automatycznym naciągiem nie wymaga nakręcania główką, co jest niewątpliwie zaletą; jednak istotną jego zaletą jest także to, że podczas noszenia go na ręce sprężyna napędowa jest w rzeczywistości zawsze naciągnięta do końca, co korzystnie wpływa na dokładność jego chodu; mechanizm naciągu automatycznego zegarka jest dość skomplikowany, gdyż przenoszenie ruchów wahnika do wałka sprężyny w celu jej naciągnięcia wymaga przekładnej zwalniającej, składającej się z szeregu zębników i kół; oprócz tego jest potrzebne urządzenie, zwane nawrotnikiem, zamieniające obydwa kierunki ruchu obrotowego wahnika na jeden kierunek ruchu przekładni zwalniającej, oraz specjalne urządzenia zapadkowe zapewniające jeden kierunek obrotu wałka sprężyny w celu jej naciągania; w niektórych ?automatach? wmontowuje się wyłącznik naciągu ręcznego (lub automatycznego, gdy nakręca się zegarek główką naciągową), wskaźnik rezerwy napędu i inne urządzenia; w obecnie produkowanych zegarkach z naciągiem automatycznym stosuję się wahniki obrotowe.

Obrotowy pierścień nurkowy (funkcje zegarka)

Pierścień umieszczony na zewnątrz lub wewnątrz koperty. Przeznaczony do wyznaczenia czasu wynurzania się (dekompresji), pomocny także dla pomiaru dowolnych odcinków czasu mierzonych w minutach.

Pasy Genewskie (z franc. Cotes de Geneve)

Dekoracja mechanizmu (zwykle mostków i półmostków) tworząca równoległe proste lub kołowe, równej szerokości pasy uzyskane poprzez łukowate w stosunku brzegów pasów ślady narzędzia. Pasy Genewskie często stosowane są dla podkreślenia wysokiej jakości mechanizmów zegarkowych. Pasy Genewskie są jedną z dekoracji mechanizmu zegarka, ale nie zaliczają się do grupy: funkcje zegarka

Perłowanie powierzchni (z franc. perlage)

Dekorowanie mechanizmu lub koperty zegarka. Kołowe ślady narzędzia ułożone są blisko siebie wypełniając całą dekorowaną powierzchnię. W zależności od sposobu ułożenia większej ilości takich śladów, perłowanie może być liniowe lub kołowe. Perłowanie powierzchni mechanizmu jest jedną z dekoracji, ale nie zalicza się do grupy: funkcje zegarka

Piaskowanie powierzchni

Dekorowanie mechanizmu lub koperty zegarka. W wyniku piaskowania uzyskuje się jednolitą matową powierzchnię, bez żadnych linii. Piaskowanie koperty zegarka jest jedną z dekoracji, ale nie zalicza się do grupy: funkcje zegarka

Pieczęć Genewska

Oznaczenie na mechanizmie zegarka stanowiące certyfikat jakości mechanizmu zegarka. Pieczęć Genewska oznacza, że czasomierz powstał w pełni w Kantonie Genewskim.

Pleksiglas

Tworzywo sztuczne, lekkie, bezbarwne, przezroczyste, odporne na wpływy atmosferyczne; w zegarmistrzowskie służy do wyrobu szkieł zegarkowych.

Podświetlenie tarczy zegarka (funkcje zegarka)

Rozwiązanie pozwalające na podświetlenie tarczy zegarka i odczyt wskazań także w pełnej ciemności.

Polerowanie

Obróbka wykańczająca metali, której celem jest uzyskanie wysokiej gładkości i nadanie jej dużego połysku; polerowanie polega na wygładzaniu powierzchni za pomocą materiałów polerskich; jeżeli powierzchnia jest dobrze przygotowana, to przy polerowaniu nie ma dostrzegalnego ubytku metalu; bardzo ważnym czynnikiem, wpływającym na jakość polerowania, jest idealna czystość powierzchni, dlatego polerowanie należy zaczynać dopiero po dokładnym usunięciu wszelkiego brudu pozostałego po wstępnym szlifowaniu. Polerowanie koperty zegarka jest jedną z dekoracji, ale nie zalicza się do grupy: funkcje zegarka

Powermatic 80 – osiemdziesięcio godzinna rezerwa chodu (funkcje zegarka)

Specjalna konstrukcja mechanizmu pozwalająca na dzialanie zegarka przez 80 godzin po nakręceniu.

Przycisk koperty

Element umożliwiający zewnętrzną ingerencję w mechanizm. W zależności od konstrukcji może być to przycisk wyzwalany ręką, lub narzędziem (przycisk wewnętrzny). Przyciski służą do wyzwalania dodatkowych funkcji (najczęściej stoper) lub korekty nastaw.

Pulsometr (poprawnie: skala pulsometru) (funkcje zegarka)

W zegarku ze stoperem dodatkowa podziałka naniesiona na tarczy lub kopercie zegarka pozwalająca na podstawie czasu upływającego od jednego do drugiego uderzenia serca określić puls badanej osoby.

PVD – z angl. Physical Vapour Deposition

Technologia pokrywania powierzchni metalowych poprzez bombardowanie w próżni powierzchni pokrywanej cząsteczkami. Metoda ta wykorzystywana jest do dekorowania powierzchni. W trakcie tego procesu następuje także jej utwardzenie.

Repetycja (funkcje zegarka)

Dodatkowy mechanizm zegara lub zegarka wskazujący czas za pomocą wybijanych dźwięków. W zależności od konstrukcji może czas może być podawany z rożną dokładnością (repetycja minutowa, pięciominutowa, kwadransowa, godzinowa).

Roczny kalendarz (funkcje zegarka)

Specjalna konstrukcja kalendarza zegarka, dzięki której mechanizm wskazań daty wyróżnia miesiące 30-to dniowe prawidłowo wskazując dzień miesiąca. Dla poprawnego działania mechanizm wymaga ingerencji użytkownika raz w roku (1-go marca).

Satynowanie

Dekorowanie mechanizmu lub koperty zegarka. W wyniku satynowania uzyskuje się jednolitą matową powierzchnię, w widocznymi liniowymi śladami narzędzia. Satynowanie koperty zegarka jest jedną z dekoracji, ale nie zalicza się do grupy: funkcje zegarka

Swiss made

Określenie, którego używanie na tarczy zegarkowej regulowane jest przez prawo szwajcarskie. Można je stosować tylko dla zegarków, spełniających określone kryteria: 50% części takiego zegarka musi być wyprodukowanych w Szwajcarii; musi on być zmontowany, wykończony i sprawdzony w Szwajcarii.

Szkło

Chroni tarczę i mechanizm zegarka przed zabrudzeniem, umożliwia odczytanie wskazań zegarka. Szkła zegarków wysokiej jakości wykonuje się z syntetycznego szafiru. Stosowane są także szkła ze szkła lanego (mineralne) oraz plexi (syntetyczne). W celu eliminacji refleksów świetlnych stosuje się jedno lub dwustronną powłokę antyrefleksyjną (zmniejszającą natężenie refleksów świetlnych, utrudniających odczyt wskazań).

Szkło dotykowe

Możliwość obsługi wybranych funkcji zegarka poprzez dotyk odpowiednich miejsc na szkle.  np. Tissot T-touch.

Szlif słoneczny

Specjalna dekoracja pełnych kół, lub tarczy zegarka uzyskana w drodze obróbki powierzchniowej. Na udekorowanej powierzchni ślady narzędzia rozchodzą się promieniście od środka.

Szybka korekta wskazań kalendarza (funkcje zegarka)

Na etapie  rozpowszechnienia się dodatkowych wskazań w zegarkach, pojawiła się potrzeba ich szybkiej korekty (np. w tradycyjnych rozwiązaniach korekta wskazań kalendarza jest konieczna po każdym 30 dniowym miesiącu). Istotnym było także zmiana wskazań, bez utraty czasu.

Tachometr (poprawnie skala tachometru) (funkcje zegarka)

W zegarku ze stoperem dodatkowa podziałka naniesiona na tarczy lub kopercie zegarka pozwalająca na podstawie czasu potrzebnego na przebycie odległości wzorcowej (zwykle 1 km) określić chwilową prędkość pojazdu.

Tarcza zegarka

Najważniejszy element układu wskazań zegarka. Na niej naniesione są zwykle wszystkie indeksy i podziałki służące do odczytu wskazań czasomierza, kalendarza i innych wielkości mierzonych. W pierwszych zegarkach tarcze były emaliowane, dziś wykonuje się je z mosiądzu bądź metali szlachetnych (srebro i złoto). Mogą być także dekorowane macicą perłową i inkrustowane kamieniami szlachetnymi.

Tarcza zegarka wykonana z masy perłowej

Dla celów dekoracyjnych wykończenia powierzchni tarczy użyto macicy perłowej. Cechą charakterystyczną takiej tarczy są mieniące się i opalizujące kolory na powierzchni tarczy.

Telemetr (poprawnie skala telemetru) (funkcje zegarka)

W zegarku ze stoperem dodatkowa podziałka naniesiona na tarczy lub kopercie zegarka pozwalająca na podstawie czasu upływającego od sygnału świetlnego do sygnału akustycznego (wyładowania atmosferyczne, wybuchy artyleryjskie) określić odległość użytkownika zegarka od tych zdarzeń.

Termometr

Wskazuje temperaturę mierzonego obiektu (ciała ludzkiego, lub otoczenia). Tego rodzaju funkcje zegarka nie mają nic wspólnego z pomiarem czasu.

Tourbillon (funkcje zegarka)

Zespół mechanizmu zegarka w którym balans i wychwyt zegarka są umieszczone w obrotowej klatce; klatka obraca się wokół własnej osi (zwykle raz na minutę), a dzięki temu cały zespół oscylatora i wychwytu obiega wokół oś balansu. Na skutek ciągłej zmiany położenia balansu znoszą się błędy wynikające z pozycji czasomierza. Tourbillon został wynaleziony przez A.L Bregueta.

Tryb czuwania

Rozwiązanie stosowane w zegarkach elektronicznych, pozwalające na wyłączenie wyświetlacza i oszczędność baterii. Zegarek mierzy czas i podtrzymuje ustawienia, dzięki czemu po ponownym uruchomieniu jest w pełni gotowy do pracy.

Wahnik (z angl. rotor)

Element naciągu automatycznego zegarka, służący do naciągania sprężyny napędowej; wahniki półkoliste są zwykle ułożyskowane w środku mechanizmu; ponieważ wahnik ma dużą masę skupioną po jednej stronie swego łożyska, więc pod wpływem ruchów ręki na skutek bezwładności obraca się względem mechanizmu i poprzez przekładnię zwalniającą naciąga sprężynę napędową.

Wieczny kalendarz (funkcje zegarka)

Specjalna konstrukcja kalendarza zegarka, dzięki której mechanizm wskazań wyróżnia miesiące 30-to dniowe oraz miesiąc luty (także w latach przestępnych), prawidłowo wskazując dzień miesiąca. Mechanizm kalendarza wymaga ingerencji użytkownika raz na sto lat, w pierwszym dniu marca roku, który choć jak wynika z cyklu czteroletniego – powinien być przestępnym, to przypadając raz na 100 lat takim nie jest.

Wskazanie drugiej strefy czasowej (funkcje zegarka)

Dodatkowe wskazanie czasu dla innej, wybranej przez użytkownika zegarka, strefy czasowej. W większości przypadków realizowane jest za pomocą oddzielnej wskazówki.

Wskazanie fazy księżyca (funkcje zegarka)

Dodatkowe wskazanie zegarka – wskazanie astronomiczne, określające (ilustrujące) aktualną dla danego momentu fazę Księżyca.

Wskaźnik 24 godzinny (funkcje zegarka)

Podstawowe, lub dodatkowe wskazanie czasu bieżącego na 24-ro godzinnej skali czasu.

Wskaźnik dnia tygodnia (funkcje zegarka)

Wskazanie dnia tygodnia na tarczy zegarka. Zwykle jest realizowane poprzez zmianę nazwy (skrótu nazwy) dnia w okienku tarczy, ale może być także analogowe – za pomocą wskazówki.

Wskaźnik miesiąca (funkcje zegarka)

Wskazanie nazwy lub numeru miesiąca na tarczy zegarka. Zwykle jest realizowane poprzez zmianę nazwy (skrótu nazwy) w okienku tarczy, ale może być także analogowe – za pomocą wskazówki, także z wykorzystaniem znaczników godzin jako odpowiedników kolejnych miesięcy.

Wskaźnik pływów morskich (funkcje zegarka)

Wskazanie na tarczy zegarka podnoszenia się oraz opadania wód morskich podczas pełnego obrotu kuli ziemskiej.

Wskaźnik rezerwy chodu (funkcje zegarka)

Dodatkowe wskazanie określające poziom naprężenia sprężyny napędowej zegarka. Wskaźnik rezerwy chodu określa jak długo mechanizm zegarka będzie pracować bez ponownego nakręcenia jego sprężyny (skalowany w godzinach, dobach lub procentach). Zwykle jest umieszczany na tarczy lub od strony dekla zegarka.

Wskazanie retrograde (funkcje zegarka)

Realizacja wskazań poprzez wskazówkę przemieszczającą się po części okręgu w trakcie narastania wartości wielkości mierzonej, i powracająca w sposób skokowy do początku skali, po osiągnięciu jej końcowego wskazania.

Wysokościomierz

Dodatkowe wyposażenie zegarka nie związane z pomiarem czasu. Przyrząd wskazujący wysokość na jakiej znajduje się zegarek.

Zapięcie bransoletowe (motylkowe)

Rodzaj zapięcia paska zegarka. Zapinane jak bransoleta, rozpinane po naciśnięciu przycisku lub mocnym odciągnięciu zamka. Po otwarciu zapięcia pasek się nie rozdziela na dwie części, lecz tworzy pętlę na tyle dużą by przełożyć zegarek przez dłoń. Zapewnia większe bezpieczeństwo, a gdy pasek zostanie przypadkowo odpięty zegarek nie spada z ręki.

Zegarek szkieletowy

Zegarek, którego tak tarcza, jak i wszystkie części składowe mechanizmu są skonstruowane w ten sposób, by można było podziwiać szczegóły mechanizmu i jego pracę. Jest to osiągane poprzez ażurowanie płyty głównej, mostków i półmostków mechanizmu, oraz specjalne wykonanie części z kół zębatych przekładni. Nazywany także ażurowym.

Opracowanie przygotowane na podstawie materiałów zawartych na stronie www.zegarki.info.pl.
Zdjęcia lub bazy do użytych zdjęć pochodzą z oficjalnych stron firm produkujących zegarki.