Jubileusz Zamku Królewskiego w Warszawie i jubileusz jego zegara. Książka o odbudowie zegara

Dzięki przyjacielowi naszego salonu, nieżyjącemu już Profesorowi Zdzisławowi Mrugalskiemu o budowie zegara Zamku Królewskiego w Warszawie sporo się u nas mówiło. Jako jedyni w Polsce oferujemy też jego książkę „Zegar na wieży Zamku Królewskiego w Warszawie. Historia powstania zegara…”
To właśnie z tego powodu zamieściliśmy poniżej notatkę o jubileuszu odbudowy Zamku Królewskiego i jubileuszu odbudowy zegara Zamku Królewskiego.

Jubileusz Zamku Królewskiego w Warszawie

Na początku tego roku w prasie pojawiła się informacja o 50. rocznicy podjęcia decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie.
Rzeczywiście w styczniu 1971 roku, po Wydarzeniach na Wybrzeżu, na fali zmian w kierownictwie politycznym w naszym kraju w Warszawie odbyło się spotkanie „Przedstawicieli środowisk twórczych z I Sekretarzem Komitetu Centralnego PZPR Edwardem Gierkiem”.

Artykuł z Życia Warszawy
Artykuł z Życia Warszawy

Zgodnie z ustnym przekazem Profesora Zdzisława Mrugalskiego, to na tym spotkaniu padło pytanie, czy Zamek Królewski zostanie odbudowany? Odpowiedź podobno była niejednoznaczna: „rozważymy taką możliwość”. Jednak wobec entuzjastycznego przyjęcia opublikowanej w następnym dniu, w Życia Warszawy informacji, że Zamek Królewski będzie odbudowany, władza nie mogła tejże decyzji nie przyjąć jako swojej własnej i podjąć się realizacji odbudowy.

Mechanizm zegara  na Zamku Królewskim w Warszawie
Jubileusz budowy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie. Mechanizm zegara

Jeszcze w styczniu powołano Obywatelski Komitet Odbudowy Zamku Królewskiego.
W marcu 1972 roku odbudowy zegara Zamku Królewskiego w czynie społecznym podjął się Zespół Budowy Zegara Zamkowego przy Cechu Złotników, Zegarmistrzów, Optyków, Grawerów i Brązowników m. st. Warszawy.

Spotkanie na Zamku Królewskim
We czwartek 1.07.2021, w Zamku Królewskim doszło do spotkania dyrekcji Zamku Królewskiego w osobach: pana Ziemowita Koźmińskiego i pani Bożeny Radzio odpowiednio – Zastępcy Dyrektora ds. Muzealnych i Naukowych i Kustosza Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum, pana Jarosława Durskiego – Starszego Cechu Złotników, Zegarmistrzów, Optyków, Grawerów i Brązowników m. st. Warszawy, oraz Władysława Mellera – autora niniejszej notatki.

Jubleusz Zamku Królewskiego
Plakat promocyjny Jubileuszu Zamku Królewskiego w Warszawie

Rozpoczynając spotkanie przedstawiciele Zamku Królewskiego zwrócili uwagę, że w tym roku w Zamku Królewskim rozpoczynają się czteroletnie obchody rocznicy jego odbudowy. Czteroletnie, gdyż w 1971 roku podjęto decyzje o odbudowie Zamku, w 1974 roku bryła Zamku Królewskiego została wykonana w stanie surowym, a w roku 1984 Zamek Królewski został udostępniony zwiedzającym.
Właśnie na te cztery lata podzielono tematycznie obchody jubileuszu zamkowego. Jak zwrócono uwagę, w trakcie obchodów nacisk będzie kładziony nie tylko na sam fakt odbudowy, ale wpływu podjęcia prac związanych z odbudową na wzrost wiedzy historycznej i pozytywnego wpływu zdobytego wówczas doświadczenia w wielu dziedzinach życia.
Jubileusz jest także okazją do uzupełnień, czy wyeliminowania powstałych, czy pozostawionych od chwili odbudowy Zamku Królewskiego braków.

Logo jubileszu Zamku Królewskiego w Warszawie
Logo jubileuszu Zamku Królewskiego w Warszawie

Jak stwierdził Starszy Cechu – Jarosław Durski, w najbliższym czasie Cech powoła Zespół do obchodów 50 rocznicy budowy zegara Zamku Królewskiego. W ten sposób Cech z jednej strony chciałby się włączyć w obchody jubileuszowe realizowane przez Zamek Królewski, a z drugiej prowadzić swoje własne aktywności, w części także ze wsparciem Zamku Królewskiego. Dla Cechu czteroletnie obchody jubileuszu wydają się także być cenne, bo zegar zamkowy zaczął swoją publiczną pracę w lipcu 1974 roku.

Zegarmistrze wyrazili opinię, że wybrane rozwiązanie i jakość wykonania zegara zamkowego są na tak wysokim poziomie, że w tym aspekcie nie ma nawet co myśleć o konieczności prowadzenia udoskonaleń. Ważne jest zabezpieczenie mechanizmu zegara poprzez budowę specjalnej dla niego szafy, ale zgodnie z ich wiedzą te przygotowania są prowadzone przez firmę zegarmistrzowską Bartłomiej Górski (prowadzoną przez syna budowniczego zegara), która ma w opiece zegar zamkowy.

Zegar na Ratuszu w Piasecznie
Zegar na Ratuszu w Piasecznie

Władysław Meller nawiązał do pionierskiej funkcji zegara Zamku Królewskiego, w aspekcie budowy zegarów mechanicznych w Polsce. Jak wskazał, to właśnie dzięki budowie zegara zamkowego, powstała konstrukcja nieznacznie mniejszego, modułowego mechanizmu, która została wykorzystana do budowy wielu niezawodnych, działających dziś zegarów mechanicznych w Polsce i za granicą. Takimi „pochodnymi” dla zegara zamkowego są choćby zegary na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, na kościele p.w. świętego Józefa na wzgórzu Kahlenberg pod Wiedniem, czy Ratuszu w Piasecznie.

W trakcie rozmowy potwierdzono decyzję o organizacji prelekcji dotyczącej zegara Zamku Królewskiego w Warszawie, która jest zaplanowana na 30. lipca tego roku.

Hall Zamku Królewskiego w Warszawie
Hall Zamku Królewskiego w Warszawie

Przy swobodnie prowadzonej dyskusji wyłoniła się koncepcja organizacji pikniku zegarowego, dla którego dogodnym miejscem mogłyby być Ogrody Zamkowe. Taki piknik byłby doskonałym sposobem przekazu szerszej informacji z zegarze zamkowym. Zegarmistrze poinformowali o istnieniu mechanizmu pochodnego dla zegara zamkowego zbudowanego przez zegarmistrzów: Marka Górskiego i Marka Binia i prezentowanego w zakładzie tego ostatniego.
Wprawdzie próba wyeksponowania tego rodzaju obiektu wymagałaby specjalnego zachodu, ale „miejsce gdzie dziś prezentowany jest model statku żaglowego w hallu wejściowym, pewnie nadawałoby się także na prezentację tegoż mechanizmu zegara”.

Muzealnicy zwrócili także uwagę na wzrost stanu zbiorów zegarowych na Zamku Królewskim, który jest efektem ostatnio prowadzonych zakupów. O tych zakupach dzięki pani Katarzynie Wierzbickiej – zegarmistrzowi cechowemu prowadzącemu renowacje niektórych eksponatów i panu Konradowi Nawrockiemu – przyjacielowi zegarmistrzów, w środowisku trochę się mówiło.

Szef Cechu zasygnalizował, że zwróci się o kontakt do działu promocji Zamku Królewskiego, by informować o działaniach Cechu i aby w ten sposób najlepiej dotrzeć także do działu promocji Miasta Stołecznego Warszawy. Takie kontakty są dla Cechu bardo ważne w aspekcie efektywności propagowania informacji o prowadzonych przez Cech aktywnościach związanych z rocznicowymi obchodami.

Książka Profesora Zdzisława Mrugalskiego o zegrze zamkowym
Książka Profesora Zdzisława Mrugalskiego o zegarze zamkowym

W trakcie rozmów padła sugestia konieczności wznowienia wydania książki profesora Zdzisława Mrugalskiego: „Zegar na wieży Zamku Królewskiego w Warszawie”, co do której Władysław Meller zgłosił uwagę, że na pewno warto książkę wznowić, ale przedtem trzeba sprawdzić zastrzeżenie dotyczące wagi użytego do wykonania zegara złota, które, wydaje się słusznie, zgłosił ostatnio jeden z „zegarowych zawodowców”.

Kończąc spotkanie wszyscy wyrazili zadowolenie z jego przebiegu i zobowiązali się do współpracy w aspekcie obchodzonych jubileuszy.

materiał prasowy
Cech Złotników, Zegarmistrzów, Optyków, Grawerów i Brązowników miasta stołecznego Warszawy